Ukraine đã thành công trong việc đưa trở lại năm trẻ em bị cưỡng chế đưa đến Nga cũng như các vùng lãnh thổ do Nga chiếm giữ, người đứng đầu Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak thông báo vào ngày 12 tháng 6. Các trẻ em này đã được đưa về nhà theo sáng kiến của Tổng thống Ukraine mang tên Bring Kids Back UA, theo thông tin từ ông Yermak.
“Chúng tôi đang thực hiện nhiệm vụ của Tổng thống — mang trở lại mọi trẻ em người Ukraine,” ông Yermak nói trong một tuyên bố. Theo cơ sở dữ liệu quốc gia của Ukraine, “Trẻ em trong cuộc chiến,” từ tháng 2 năm 2022, ít nhất 20.000 trẻ em Ukraine đã bị bắt cóc từ các vùng lãnh thổ do Nga chiếm giữ và đưa đến các khu vực khác do Nga kiểm soát hoặc đến Nga. Tính đến nay, chỉ có 1.359 trẻ em đã được đưa về.
Ông Dmytro Lubinets, Ủy viên Nhân quyền của Quốc hội Ukraine, ước tính rằng Nga đã bất hợp pháp trục xuất tới 150.000 trẻ em Ukraine, trong khi Ủy viên Bảo vệ Trẻ em, bà Daria Herasymchuk, cho biết con số này vào khoảng 200.000–300.000. Vào tháng 3 năm 2023, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã phát lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin và Ủy viên Bảo vệ Trẻ em Maria Lvova-Belova, viện dẫn sự tham gia của họ vào việc chuyển giao bất hợp pháp trẻ em Ukraine. Nga đã từ chối quyết định của ICC, cho rằng đây là “không thể chấp nhận và là một sự xúc phạm.”
Dưới sự chỉ đạo của ông Putin, các trẻ em đã được vận chuyển bằng máy bay quân sự vào năm 2022, được phân loại lại trong các cơ sở dữ liệu của Nga như là trẻ sinh ra tại nước này, và bị đưa vào chương trình giáo dục lại nhằm vào tuyên truyền ủng hộ Nga trước khi được nhận nuôi vào các gia đình Nga. Trẻ em Ukraine đã được đưa đến ít nhất 21 vùng trên toàn nước Nga.
Việc bắt cóc trẻ em đã đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán hòa bình giữa Mỹ và Nga — tất cả những điều này đều đã bị Nga từ chối cho đến nay. Các quan chức Ukraine đã nêu tên việc đưa trẻ em trở lại là một điều kiện tiên quyết cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào trong tương lai với Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky nói vào ngày 3 tháng 6 rằng trong các cuộc đàm phán tại Istanbul, đại diện Nga đã coi việc trẻ em Ukraine bị bắt cóc là một “vở kịch dành cho những bà cụ châu Âu không con cái” và đã thừa nhận việc trục xuất một vài trăm trẻ em.
CNN đã đưa tin vào ngày 11 tháng 6 rằng Nhóm Nghiên cứu Nhân đạo thuộc Đại học Yale, đơn vị dẫn dắt Quan sát xung đột Ukraine, đang chuẩn bị đóng cửa sau khi nguồn tài trợ của họ bị chính quyền Trump chấm dứt. Một nghiên cứu của Yale được công bố vào ngày 3 tháng 12 đã mô tả chương trình hệ thống của Nga trong việc trục xuất và cưỡng chế đồng hóa trẻ em Ukraine.
Với chỉ 2 tuần tài trợ còn lại, nhóm của Mỹ theo dõi việc Nga bắt cóc trẻ em Ukraine đang chuẩn bị đóng cửa. “Hiện tại, chúng tôi đang hoạt động cầm chừng,” ông Nathaniel Raymond, giám đốc điều hành của phòng thí nghiệm, nói với CNN. “Tính đến ngày 1 tháng 7, chúng tôi sẽ sa thải toàn bộ nhân viên của mình ở Ukraine và các nhóm khác, và công tác theo dõi trẻ em chính thức kết thúc.”