Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ (DHS) đã đệ đơn kiện toàn bộ 15 thẩm phán liên bang tại bang Maryland, cho rằng chính sách của tòa án này về việc tự động tạm dừng một số vụ án di trú là trái pháp luật. Chính sách này được thực hiện thông qua một lệnh của tòa án ban hành vào tháng Năm, yêu cầu các thư ký tòa án phải ngay lập tức ghi nhận các lệnh cấm hành chính tạm thời trong những vụ kiện do người nhập cư bất hợp pháp khởi kiện nhằm thách thức việc bị giam giữ.
Các luật sư đại diện cho chính quyền Tổng thống Donald Trump đã trình bày trước chính toà mà họ đang kiện rằng đây là “một ví dụ nghiêm trọng về sự vượt quá quyền hạn tư pháp”. Họ nhấn mạnh rằng cảm giác thất vọng hay mong muốn thuận tiện hơn không thể trở thành lý do để các bị đơn vi phạm luật pháp, dù họ thuộc nhánh tư pháp. Theo đó, những lệnh cấm tự động này – thường gọi là các vụ án habeas corpus – sẽ ngăn DHS trục xuất hoặc thay đổi tình trạng hợp pháp của người nhập cư trong vòng hai ngày làm việc.
Tòa án Maryland giải thích rằng biện pháp này nhằm duy trì “trạng thái hiện tại” khi có vụ kiện được nộp lên và giúp xử lý lượng lớn hồ sơ liên quan đến người nhập cư bị giam giữ đang cố gắng ngăn chặn việc trục xuất hoặc tiếp tục bị giam giữ. Lệnh cũng đề cập đến khó khăn trong lịch trình xét xử khi nhiều đơn habeas corpus được đệ trình ngoài giờ làm việc bình thường hoặc vào cuối tuần và ngày lễ, gây ra những phiên điều trần vội vàng và khó khăn trong việc xác minh thông tin về vị trí cũng như tình trạng của người khởi kiện.
Ngoài ra, chính quyền Trump còn yêu cầu toàn bộ các thẩm phán bị kiện phải tự rút lui khỏi vụ tranh tụng và đề nghị đưa một thẩm phán bên ngoài đảm nhiệm hoặc chuyển hồ sơ sang khu vực tài phán khác. Đơn kiện đặc biệt diễn ra trong bối cảnh chương trình trục xuất hàng loạt của Tổng thống Trump gặp nhiều trở ngại từ phía những cá nhân nhập cư sử dụng con đường pháp lý để chống lại quyết định trục xuất.
Một trường hợp điển hình xảy ra tại Maryland khi Thẩm phán Paula Xinis – một trong số các thẩm phán bị đưa vào danh sách đối tượng tố tụng – đã buộc chính quyền Trump phải đưa trở lại Hoa Kỳ một công dân El Salvador tên Kilmar Abrego Garcia sau khi ông này vô tình bị trục xuất sang nhà tù ở El Salvador hồi tháng Ba mà chưa được hưởng quy trình tố tụng đúng luật. Đây là lần đầu tiên có ghi nhận về trường hợp chính quyền Mỹ sai sót trục xuất người nhập cư bất hợp pháp trước khi bảo đảm đầy đủ thủ tục theo quy định.
Vụ kiện phản ánh căng thẳng giữa cơ quan hành pháp với hệ thống tư pháp liên bang xung quanh cách thức xử lý các trường hợp di trú nhạy cảm dưới thời Tổng thống Trump, đồng thời đặt dấu hỏi lớn về giới hạn quyền lực giữa ba nhánh chính phủ Mỹ hiện nay.