Vừa qua, Tòa án quốc tế đã bác bỏ những chính sách thuế quan vô lý mà Mỹ áp đặt lên các quốc gia khác. Điều này được sự đồng thuận của nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, đặc biệt là các quốc gia bị áp thuế một cách vô cớ.
Trong bối cảnh cạnh tranh địa kinh tế toàn cầu ngày càng căng thẳng và đời sống chính trị nội bộ Mỹ ngày càng chia rẽ, quyền hạn của Tổng thống trong việc áp dụng thuế quan đang trở thành một chủ đề gây tranh cãi cả về pháp lý lẫn chiến lược. Bất chấp các động thái từ hệ thống tư pháp liên bang và Tòa án Thương mại Quốc tế nhằm xem xét giới hạn quyền lực của nhánh hành pháp trong lĩnh vực thương mại, chính quyền của Tổng thống Donald Trump vẫn kiên quyết bảo vệ và duy trì lập trường cứng rắn với thuế quan như một công cụ bảo vệ lợi ích quốc gia.
Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick, trong buổi trả lời phỏng vấn với Fox News hôm 1/6, đã tuyên bố rõ ràng rằng chính quyền Trump không hề bị lung lay trước các phán quyết của tòa án. Ông nhấn mạnh, quyền áp dụng thuế quan đã được Quốc hội trao cho Tổng thống thông qua Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), nhằm đối phó với các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia. “Thâm hụt thương mại khổng lồ lên tới 1.200 tỉ USD và sự suy giảm trong sản xuất nội địa là một cuộc khủng hoảng chiến lược không thể bỏ qua,” ông Lutnick nói.
Khi được hỏi liệu những rào cản pháp lý có thể khiến chính sách thuế quan của chính quyền Trump phải dừng lại hay không, ông Lutnick khẳng định chắc nịch: “Tổng thống sẽ thắng, như mọi lần trước. Thuế quan sẽ không biến mất. Và ông ấy còn có nhiều công cụ khác để sử dụng.” Phát biểu này một lần nữa khẳng định việc chính quyền Trump xem thuế quan là đòn bẩy then chốt trong chiến lược tái định hình trật tự thương mại toàn cầu, đồng thời bảo vệ những ngành công nghiệp được cho là cốt lõi của nền kinh tế Hoa Kỳ.
Theo các chuyên gia, chính sách thuế quan của chính quyền Trump không chỉ nhắm tới các đối thủ kinh tế lớn như Trung Quốc, mà còn có khả năng ảnh hưởng đến các quốc gia đồng minh và đối tác thân thiện, trong đó có Việt Nam. Trong tháng 4, Mỹ đã áp đặt mức thuế đối ứng tạm thời lên đến 46% đối với một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, cho thấy chính sách thương mại của Trump không phân biệt bạn hay thù nếu điều đó được cho là bảo vệ lợi ích trong nước.
Bên cạnh đó, ông Lutnick cũng gửi một thông điệp không kém phần mạnh mẽ tới Quốc hội Hoa Kỳ. Ông nhấn mạnh rằng cơ quan lập pháp không thể trút bỏ trách nhiệm khi họ chính là những người đã thông qua và giữ nguyên quyền lực đặc biệt dành cho Tổng thống trong lĩnh vực thương mại. “Quốc hội đã bỏ phiếu để duy trì quyền đó cho Tổng thống. Vậy nên, không có gì phải bàn cãi,” ông nói.
Hiện tại, dư luận chính trị tại Washington đang chia rẽ gay gắt về việc liệu nhánh hành pháp có đang lạm quyền trong việc điều chỉnh chính sách thương mại quốc tế – một lĩnh vực mà Hiến pháp Mỹ quy định thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Tuy nhiên, khi các phiên tòa cấp cao hơn vẫn còn đang xem xét, chính quyền Trump dường như không có ý định thay đổi lập trường cứng rắn.
Giới quan sát cho rằng, những tuyên bố gần đây của ông Lutnick không chỉ là nhằm củng cố sự ủng hộ từ cử tri trung thành với khẩu hiệu “Nước Mỹ Trước tiên”, mà còn là một thông điệp cảnh báo tới các đối tác thương mại quốc tế, vốn đang kỳ vọng vào một hướng đi mềm mỏng hơn từ Hoa Kỳ. Trong bối cảnh bầu cử và cạnh tranh công nghệ toàn cầu, thuế quan ngày nay đã vượt xa vai trò thuần túy kinh tế – chúng đã trở thành công cụ chiến lược trong một cuộc chiến địa kinh tế ngày càng gay gắt.