Chính phủ Nhật Bản vừa công bố một chính sách mới nhằm siết chặt kiểm soát đối với du khách nước ngoài có tiền sử nợ viện phí trong các lần đến thăm trước đó. Quyết định này được đưa ra tại cuộc họp của các bộ trưởng liên quan vào thứ Sáu tuần qua, theo báo cáo từ The Japan Times. Theo đó, những người nước ngoài có hóa đơn y tế chưa thanh toán sẽ không được phép nhập cảnh vào Nhật Bản trong tương lai.
Bên cạnh việc cấm nhập cảnh với du khách có tiền sử nợ viện phí, chính quyền Tokyo cũng yêu cầu tất cả người nước ngoài ở lại trên ba tháng phải tham gia hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia (kokumin kenkō hoken). Điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến các sinh viên trao đổi hoặc lao động ngắn hạn hiện chưa đăng ký dịch vụ này. Chính sách mới là một phần trong chiến lược tổng thể của Nhật Bản nhằm giải quyết vấn đề gánh nặng tài chính do số lượng lớn du khách và lao động quốc tế không thanh toán chi phí y tế hoặc không đóng góp vào hệ thống an sinh xã hội.
Theo số liệu từ Bộ Y tế, chỉ khoảng 60% người nước ngoài thuộc diện bắt buộc đóng góp cho hệ thống an sinh xã hội tuân thủ nghĩa vụ này, trong khi tỷ lệ ở công dân Nhật là 93%. Sự thiếu đồng nhất về tuân thủ giữa hai nhóm dẫn đến nhiều lo ngại về tính công bằng và áp lực lên ngân sách quốc gia. Trong năm 2024-2025, số lượng du khách đến Nhật tiếp tục gia tăng mạnh mẽ sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát tốt. Đây là nguyên nhân khiến các nhà làm luật và điều hành ráo riết đề xuất biện pháp cứng rắn để giảm thiểu rủi ro cho hệ thống y tế và an sinh xã hội.
Thông tin từ các bệnh viện về những trường hợp không thanh toán sẽ được chia sẻ thẳng với cơ quan xuất nhập cảnh để hình thành danh sách “không mong muốn”. Nếu một cá nhân nào đó xuất hiện trong danh sách này, visa hoặc giấy tờ liên quan sẽ không được cấp lại cho những lần sau. Thêm vào đó, doanh nghiệp nào tuyển dụng lao động quốc tế nhưng không hỗ trợ hoàn thành nghĩa vụ an sinh xã hội sẽ bị cấm tuyển dụng tiếp theo.
Phát biểu tại cuộc họp ban hành chính sách mới, Thủ Tướng Shigeru Ishiba cho biết: “Nếu hệ thống hiện tại của chúng ta không thể giải quyết những áp lực toàn cầu và làm giảm lo âu của công luận thì nhất định phải tiến hành những cuộc cách mạng triệt để.” Ông cam kết cân bằng giữa việc siết chặt kiểm soát với bảo vệ quyền hợp pháp của du khách để tránh phân biệt hay cách ly ai đó chỉ vì lí do xuất xứ hay dòng máu.
Một điểm quan trọng khác là theo khuôn khổ luật định hiện nay ở Tokyo năm 2025, khoản thu hàng năm cho một cá thể độc lập (28 tuổi) có thu nhập khoảng ¥4 triệu/năm dao động khoảng ¥737 nghìn; với gia đình ba thành viên cùng thu nhập thì con số này rơi vào khoảng ¥570–600 nghìn/năm/đầu người lớn (tùy theo khu tự trị). Tuy nhiên, giá trị cụ thể có thể dao động theo từng thành phố hoặc khu tự trị do tính chất phân chia chi tiêu công.
Những ai thuộc diện miễn bao gồm: cá thể trên 75 tuổi; học sinh/sinh viên trao đổi/thực tập; lao động hợp đồng dưới một năm; hoặc ai đó chỉ sang điều trị y học mà không mang visa hợp thức – như phần lớn ca điều trị ung dung hay tai biến – thì sẽ tiếp tục nằm ngoài hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia. Người nước ngoài có visa trên một năm vẫn có thể tham gia hoặc bị buộc tham gia nếu các công ty không đóng góp cho an sinh hay bỏ qua quy tắc pháp lý liên tục. Nhiều chuyên viên y tế tại Nhật tin rằng việc mở rộng sự tham gia vào hệ thống bảo hiểm y tế sẽ giúp cải thiện tính công bằng và hiệu quả của hệ thống.