Dường như Nga đang gặp khủng hoảng về mọi mặt từ kinh tế, chính trị đến công, nông nghiệp. Cuộc khủng hoảng tới đây sẽ là một cuộc khủng hoảng trong ngành nông nghiệp khoai tây khi sản lượng khoai tây ở Nga liên tục giảm.
Cuộc khủng hoảng khoai tây tại Nga và Belarus đang trở thành biểu tượng cho sự sụp đổ của “đế chế khoai tây” – một hình ảnh trớ trêu cho thất bại toàn diện của liên minh Putin – Lukashenko trong bối cảnh khủng hoảng lương thực và xung đột địa chính trị kéo dài.
Belarus gần đây đã bất ngờ dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu rau củ từ Liên minh châu Âu (EU) – những quốc gia mà họ từng gọi là “không thân thiện”. Quyết định này cho phép khoai tây, hành tây, cải bắp và táo từ châu Âu tràn vào thị trường Belarus. Chính quyền Lukashenko cố gắng tô điểm cho quyết định bằng những lời nói về “sự cởi mở, hòa bình và quan hệ láng giềng tốt đẹp”. Tuy nhiên, thực tế là Belarus đã cạn kiệt nguồn cung lương thực cơ bản, buộc phải cầu cứu chính những nước họ từng công kích.
Tại Nga, khoai tây – loại củ được người dân gọi là “bánh mì thứ hai” – đang trở thành mặt hàng xa xỉ khi giá tăng vọt đến 173% trong năm qua, mức tăng cao nhất kể từ năm 2002. Giá bán sỉ thậm chí tăng đến 340%, khiến Nga trở thành “nhà vô địch thế giới” về lạm phát khoai tây. Nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng này bao gồm biến đổi khí hậu gây hạn hán và mưa lớn kéo dài, bệnh mốc sương, sâu bệnh tấn công, cùng với sự phụ thuộc vào hạt giống nhập khẩu từ Hà Lan và Đức bị gián đoạn do các lệnh trừng phạt.
Chi phí sản xuất nông nghiệp tại Nga cũng tăng vọt, với giá phân bón hóa học tăng gấp đôi và giá nhiên liệu tăng 30%, làm đội giá vận chuyển và bảo quản khoai tây. Đồng thời, xung đột địa chính trị và các lệnh trừng phạt quốc tế đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu, khiến Nga buộc phải hạn chế xuất khẩu khoai tây để ưu tiên nhu cầu nội địa, nhưng vẫn không đủ để ổn định giá cả.
Trong một khoảnh khắc đầy trớ trêu, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thừa nhận tình trạng thiếu hụt khoai tây trong cuộc họp với các doanh nhân ngày 26/5/2025. Ông cho biết đã trao đổi với Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, người nói rằng “họ đã bán hết khoai tây cho Nga rồi”. Biểu cảm của Putin khi nói về vấn đề này – nụ cười và cái nhăn mặt – khiến nhiều người cảm thấy vừa hài hước vừa bi đát.
Hiện nay, các kệ hàng tại Nga phải dựa vào khoai tây nhập khẩu từ Ai Cập, Pakistan và thậm chí cả Trung Quốc. Trong khi đó, Belarus buộc phải cầu cứu châu Âu – chính những quốc gia mà họ từng gọi là “kẻ thù” – để nhập khẩu rau củ. Nhiều khả năng các loại rau củ nhập khẩu từ EU vào Belarus sẽ được chuyển tiếp sang Nga nhằm “cứu hỏa” cho cuộc khủng hoảng giá cả thảm khốc.
Cuộc khủng hoảng khoai tây không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là biểu tượng cho sự thất bại toàn diện của chế độ độc tài Putin và Lukashenko. Khi hai nhà lãnh đạo không thể đảm bảo an ninh lương thực cơ bản cho người dân, họ đã chứng minh rằng cuộc xâm lược Ukraine không chỉ tàn phá đất nước láng giềng mà còn đang “ăn mòn” chính đế chế của họ từ bên trong.
Ngoài ra, các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm vào phân bón và nông sản từ Nga và Belarus cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt và tăng giá thực phẩm. EU đã áp thuế cao nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ hai nước này và hạn chế nguồn tài chính hỗ trợ cho các hoạt động quân sự của Nga.
Chính phủ Nga đã nhận thức được mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng và đã công bố kế hoạch mở rộng diện tích trồng khoai tây, đồng thời hợp tác với các viện nghiên cứu để phát triển giống khoai tây nội địa kháng bệnh và chịu hạn tốt hơn. Tuy nhiên, các giải pháp này cần thời gian để mang lại hiệu quả trong khi người dân đang phải đối mặt với giá thực phẩm leo thang.
Cuộc khủng hoảng khoai tây tại Nga và Belarus là minh chứng rõ ràng cho những hệ lụy sâu rộng của xung đột địa chính trị và các lệnh trừng phạt kinh tế. Nó không chỉ làm đảo lộn cuộc sống hàng ngày của người dân mà còn làm lung lay nền tảng chính trị và kinh tế của hai quốc gia này, báo hiệu một tương lai đầy bất ổn nếu không có sự thay đổi căn bản trong chính sách và quan hệ quốc tế.