Tuần vừa qua, lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, được cho là đã không xuất hiện tại cuộc đàm phán tiềm năng với Mỹ tổ chức ở Thổ Nhĩ Kỳ và sau đó giữ im lặng khi quân đội Mỹ tiến hành các cuộc không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Tổng thống Donald Trump được cho là đã phối hợp với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan để thúc đẩy các cuộc đối thoại cấp cao giữa quan chức Mỹ và Iran tại Istanbul. Trump đề nghị cử Phó Tổng thống JD Vance cùng đặc phái viên Nhà Trắng Steve Witkoff tham gia hoặc thậm chí ông có thể trực tiếp đến Thổ Nhĩ Kỳ nếu có thể gặp gỡ Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian nhằm tìm kiếm giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến Israel-Iran cũng như thỏa thuận hạt nhân.
Trước khi gọi điện thoại với Erdoğan, Trump nhận được tín hiệu từ kênh ngầm của Iran rằng họ muốn đàm phán. Erdoğan cùng Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan đã chuyển lời đề nghị này tới Pezeshkian và Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi. Tuy nhiên, hai quan chức này không thể liên lạc được với Đại giáo chủ Khamenei để xin phép cuối cùng trong nhiều giờ liền. Khi không nhận được sự đồng ý từ phía lãnh đạo tối cao, phía Thổ Nhĩ Kỳ thông báo lại cho Mỹ rằng cuộc gặp bị hủy bỏ.
Theo New York Times, Đại giáo chủ Ali Khamenei đang ẩn náu trong một boongke bí mật và tạm ngưng mọi liên lạc điện tử trực tiếp với các chỉ huy quân sự nhằm bảo vệ vị trí trước nguy cơ ám sát. Ông chỉ truyền đạt mệnh lệnh qua một trợ lý tin cậy để giữ an toàn tuyệt đối.
Trong bài phát biểu từ Tòa Bạch Ốc vào tối thứ Bảy tuần trước, Tổng thống Trump công bố lực lượng Mỹ đã thực hiện “các cuộc tấn công chính xác quy mô lớn” nhắm vào ba cơ sở hạt nhân trọng yếu của chế độ Iran gồm Fordow, Natanz và Esfahan. Trước đó vài ngày, ông từng tuyên bố biết rõ nơi ẩn náu của Đại giáo chủ nhưng chưa có ý định tiêu diệt ông lúc này vì mục tiêu chính là ngăn chặn việc bắn hỏa tiễn vào dân thường hoặc binh sĩ Mỹ.
Đáng chú ý là dù thường xuyên hoạt động trên mạng xã hội X “trước đây gọi là Twitter” với nhiều bài đăng mỗi ngày thì kể từ trước các vụ tấn công của Mỹ đến nay ông Khamenei vẫn im hơi lặng tiếng trên nền tảng này.
Chuyên gia về Iran Lisa Daftari nhận định rằng ngay cả khi Đại giáo chủ tham gia đàm phán thì Tehran cũng sẽ không thực sự nghiêm túc trong việc ngoại giao bởi bản chất chế độ dựa trên tư tưởng “Chết cho nước Mỹ” và “Chết cho Israel”. Bà khẳng định chính quyền mullahs chưa bao giờ muốn hòa giải hay hòa bình thật sự.
Bà Daftari đánh giá rằng tổng thống Trump đã thử mọi cách kể cả ngoại giao bí mật nhưng việc lãnh đạo tối cao bặt vô âm tín càng chứng minh đây là một chế độ dối trá và sẵn sàng giết người chứ không muốn đối thoại hòa bình. Theo bà thì quyết định dùng biện pháp quân sự giới hạn nhưng chính xác của Trump gửi đi thông điệp rõ ràng: Nếu ranh giới đỏ là việc Iran sở hữu vũ khí hạt nhân thì hành động mạnh tay có mục tiêu cụ thể chính là lựa chọn duy nhất hợp lý lúc này.
Trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Washington và Tehran sau những vụ tập kích nhắm vào chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran mà Ankara đóng vai trò trung gian mong muốn nối lại đàm phán song phương đang bị đình trệ do thiếu quyết tâm từ phía đại diện cấp cao nhất bên kia chiến tuyến khiến triển vọng ngoại giao trở nên mong manh hơn bao giờ hết.