Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump cân nhắc việc tham gia vào cuộc chiến của Israel nhằm phá hủy khả năng hạt nhân của Iran, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi đã có những phát biểu làm rõ tình hình thực tế về chương trình hạt nhân của Iran. Ông Grossi khẳng định rằng mặc dù Iran hiện sở hữu đủ nguyên liệu để chế tạo nhiều đầu đạn hạt nhân, nhưng điều này không đồng nghĩa với việc họ đang sở hữu vũ khí hạt nhân. Ông nhấn mạnh rằng đến thời điểm hiện tại chưa có bằng chứng cụ thể nào cho thấy Iran đang tiến hành một chương trình hoặc kế hoạch sản xuất vũ khí hạt nhân.
IAEA là tổ chức giám sát các hoạt động hạt nhân của Iran theo nhiệm vụ được Liên Hợp Quốc giao phó. Tuy nhiên, kể từ khi Israel bắt đầu các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran hồi đầu tháng này, IAEA chưa thể tiến hành kiểm tra trực tiếp mà phải dựa nhiều vào hình ảnh vệ tinh để theo dõi tình hình. Khi được hỏi về tác động của các cuộc tấn công quân sự do Israel thực hiện đối với chương trình hạt nhân Iran, ông Grossi cho biết mặc dù có những thiệt hại quan trọng về mặt quân sự nhưng không thể nói rằng toàn bộ năng lực đã bị phá huỷ hoàn toàn.
Ông cũng lưu ý rằng ngoài thiệt hại vật chất thì kiến thức và kinh nghiệm mà Iran tích luỹ trong nhiều thập kỷ nghiên cứu là yếu tố rất khó để đảo ngược hay xóa bỏ chỉ bằng biện pháp quân sự đơn thuần. Trong khi đó, phía Iran cáo buộc Israel đứng sau vụ ám sát nhiều nhà khoa học làm việc trong lĩnh vực nguyên tử suốt nhiều năm qua.
Dù IAEA đã lên án hành vi không tuân thủ cam kết ngăn chặn phát triển vũ khí nguyên tử của Tehran ngay trước khi Israel mở đợt tấn công mới nhất, ông Grossi vẫn tin tưởng giải pháp ngoại giao vẫn còn khả thi. Ông tiết lộ đang duy trì các cuộc trao đổi tích cực với đặc phái viên Tổng thống Trump cùng đại diện phía Iran nhằm tìm kiếm cách thức đảm bảo rằng Tehran sẽ không chế tạo được bom nguyên tử – mục tiêu chung mà cả Israel và Mỹ đều mong muốn đạt được.
Ông khẳng định vai trò giám sát quốc tế là then chốt trong việc kiểm tra và ngăn chặn nguy cơ này đồng thời cảnh báo thời gian cho giải pháp ngoại giao ngày càng thu hẹp lại nếu căng thẳng tiếp tục leo thang. Tình hình hiện nay giữa hai nước láng giềng Trung Đông vẫn rất căng thẳng sau khi Israel bất ngờ phát động chiến dịch đánh phá hàng loạt mục tiêu liên quan đến chương trình tên lửa và điện radar Ghadir ở tỉnh Markazi cũng như nhà máy nước nặng Arak – một phần trong chuỗi nỗ lực nhằm hạn chế tiềm năng quân sự hóa năng lượng nguyên tử của Tehran.
Cuộc đối đầu kéo dài giữa hai bên khiến cộng đồng quốc tế đặc biệt chú ý tới nguy cơ an ninh khu vực bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu xung đột lan rộng hoặc dẫn tới sử dụng vũ khí phi truyền thống. Trong bối cảnh đó, “tiếng nói từ IAEA mang tính khách quan và chuyên môn cao” đóng vai trò thiết yếu giúp thế giới hiểu rõ hơn về mức độ thực chất cũng như hướng đi khả dĩ cho vấn đề nóng bỏng này trên bàn cờ địa chính trị toàn cầu hiện nay.