Một cuộc đối đầu pháp lý chưa từng có giữa Đại học Harvard – biểu tượng giáo dục hàng đầu nước Mỹ – và chính quyền liên bang dưới thời Tổng thống Donald Trump đã chính thức nổ ra. Ngày 17/5, Harvard đệ đơn kiện lên tòa án liên bang tại Boston nhằm phản đối sắc lệnh mới từ Bộ An ninh Nội địa (DHS), trong đó yêu cầu trường ngừng tuyển sinh sinh viên quốc tế và cung cấp thông tin cá nhân của hàng nghìn người đang theo học.
Theo nội dung đơn kiện, Harvard khẳng định rằng hành động của chính quyền là “vi phạm nghiêm trọng Tu chính án thứ Nhất của Hiến pháp Hoa Kỳ”, đồng thời gây ra “ảnh hưởng tức thời và tàn khốc” đối với hơn 7.000 sinh viên quốc tế đang theo học tại trường bằng thị thực hợp pháp. Trường cảnh báo rằng nếu lệnh cấm có hiệu lực, gần một phần tư tổng số sinh viên tại Harvard sẽ bị ảnh hưởng, tác động sâu rộng đến hoạt động học thuật, nghiên cứu và môi trường quốc tế hóa vốn là bản sắc lâu đời của ngôi trường Ivy League này.
“Chỉ bằng một chữ ký hành pháp, chính phủ đã tìm cách xóa bỏ quyền được học tập và đóng góp của hàng nghìn sinh viên quốc tế – những người đã và đang làm phong phú môi trường học thuật, thúc đẩy sáng tạo và đóng góp cho xã hội Mỹ,” đơn kiện nêu rõ.
Sắc lệnh của Bộ An ninh Nội địa (DHS) được ban hành sau khi một số nghị sĩ Đảng Cộng hòa cáo buộc Harvard dung túng các phần tử “chống Mỹ”, thân khủng bố và có mối liên hệ với chính quyền Trung Quốc. Trong đó, Harvard bị quy kết là đã đào tạo các thành viên của một tổ chức bán quân sự Trung Quốc vào năm 2024, đồng thời cho phép các hành vi “bài Do Thái” diễn ra trong khuôn viên trường.
Ngoài ra, Bộ trưởng DHS Kristi Noem đã yêu cầu Harvard cung cấp thông tin chi tiết về sinh viên nước ngoài từng tham gia biểu tình, hoạt động chính trị hoặc có liên quan đến các hành vi được cho là “đe dọa an ninh quốc gia”. Bà cũng cảnh báo sẽ duy trì lệnh cấm tuyển sinh nếu Harvard không hợp tác trong vòng 72 giờ kể từ khi yêu cầu được đưa ra.
Trước áp lực gia tăng, Harvard tuyên bố sẽ kiên quyết bảo vệ quyền lợi hợp pháp của sinh viên quốc tế cũng như các giá trị cốt lõi của trường. Chủ tịch lâm thời của Harvard, ông Alan Garber, nhấn mạnh: “Harvard không thể và sẽ không từ bỏ nguyên tắc học thuật tự do, tự chủ và đa dạng mà pháp luật và Hiến pháp Hoa Kỳ đã bảo vệ.”
Ông cũng khẳng định rằng nhà trường đã thực hiện nhiều cải cách quản trị trong 18 tháng qua, bao gồm các biện pháp chống bài Do Thái và tăng cường minh bạch trong hoạt động học thuật, hoàn toàn phủ nhận những cáo buộc vô căn cứ từ một số chính trị gia.
Vụ kiện lần này không đơn thuần chỉ là một tranh chấp hành chính mà được xem là điểm nhấn mới trong mối căng thẳng lâu dài giữa Harvard và chính quyền Trump. Trước đó, Harvard cũng từng kiện chính quyền liên bang liên quan đến việc cắt giảm hơn 2 tỷ USD ngân sách viện trợ giáo dục. Trong thời gian tới, Harvard dự kiến sẽ đệ trình yêu cầu khẩn cấp để tòa án ban hành lệnh cấm tạm thời, ngăn chặn hiệu lực thi hành sắc lệnh của DHS trong khi vụ kiện được xem xét.
Vụ kiện không chỉ là hành động pháp lý của một trường đại học mà còn là lời tuyên ngôn mạnh mẽ về giá trị của tự do học thuật và vai trò của sinh viên quốc tế trong nền giáo dục Mỹ. Trong bối cảnh chính trị đang ngày càng phân cực, cuộc chiến giữa Harvard và chính quyền Trump là minh chứng cho cuộc đấu tranh không khoan nhượng nhằm bảo vệ tinh thần khai phóng, công bằng và toàn cầu hóa trong giáo dục đại học Hoa Kỳ.