BÊN LỀ CÁC CUỘC CHIẾN TRANH ĐÓ CHÍNH LÀ KINH TẾ, NỀN TẢNG CHO VỊ THẾ VỮNG MẠNH CỦA MỖI QUỐC GIA. HAI TRONG NHỮNG QUỐC GIA GIÀU TÀI NGUYÊN NHẤT CÙNG NGỒI TRÊN BÀN ĐÀM PHÁN THÌ SẼ NHƯ THẾ NÀO?
Trong khi các cường quốc còn đang tìm cách giảm nhiệt các điểm nóng trên toàn cầu, căng thẳng giữa Mỹ và Iran lại đang bùng lên mạnh mẽ trở lại – lần này xoay quanh vấn đề gai góc nhất: chương trình làm giàu uranium của Tehran. Với lập trường ngày càng cứng rắn từ cả hai phía, viễn cảnh cho một vòng đàm phán hạt nhân mới có nguy cơ rơi vào bế tắc ngay từ trước khi bắt đầu.
Đặc phái viên Trung Đông của Tổng thống Donald Trump – ông Steve Witkoff – khẳng định rằng Mỹ sẽ không chấp nhận bất kỳ hoạt động làm giàu uranium nào trong một thỏa thuận tương lai với Iran. “Chúng tôi không thể cho phép dù chỉ 1% năng lực làm giàu tồn tại… Mọi thứ, theo quan điểm của chúng tôi, phải bắt đầu bằng một thỏa thuận không bao gồm làm giàu uranium,” ông nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn với ABC News.
Ông Witkoff tiết lộ rằng Washington đã trực tiếp chuyển thông điệp này đến Lãnh tụ Tối cao Iran qua các lá thư chính thức và các kênh ngoại giao trung gian. Ông cũng cho biết các bên đang gấp rút chuẩn bị cho vòng đàm phán tiếp theo, dự kiến sẽ diễn ra tại châu Âu trong vài ngày tới. Dù vậy, ông vẫn tỏ ra hy vọng rằng nếu Tehran chấp thuận điều kiện của Mỹ, “các cuộc đàm phán có thể mang lại những tín hiệu tích cực thực sự.”
Không để yên, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi lập tức bác bỏ các phát ngôn của ông Witkoff, gọi chúng là “phi thực tế” và “xa rời nội dung thực sự của các cuộc đàm phán.” Trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Araghchi khẳng định: “Việc làm giàu uranium ở Iran sẽ tiếp tục, dù có hay không có thỏa thuận.”
Ngoại trưởng Iran cũng phủ nhận việc Tehran nhận được bất kỳ đề xuất chính thức nào từ Washington. Đồng thời, ông tố cáo Mỹ đang gửi những thông điệp trái ngược – một đằng nói trong hậu trường, một đằng công khai trên truyền thông – khiến tiến trình đàm phán trở nên mập mờ và thiếu minh bạch.
Bình luận về tình hình, chuyên gia Negar Mortazavi – thành viên cao cấp của Trung tâm Chính sách Quốc tế và người dẫn chương trình The Iran Podcast – nhận định: “Iran từ lâu đã khẳng định rằng với tư cách là quốc gia tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), họ có quyền làm giàu uranium vì mục đích hòa bình. Yêu cầu ‘zero enrichment’ có thể là đòn đánh chí mạng đối với tiến trình ngoại giao giữa Mỹ và Iran, bởi đây là lằn ranh đỏ mà Tehran chưa bao giờ chịu vượt qua.”
Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, Oman được cho là sẽ sớm công bố thời điểm tổ chức vòng đàm phán hạt nhân tiếp theo giữa hai bên. Tuy nhiên, với khoảng cách quan điểm ngày càng sâu sắc, khả năng đạt được đột phá vẫn còn là dấu hỏi lớn.
Vấn đề hạt nhân Iran từ lâu đã là tâm điểm tranh chấp giữa Tehran và phương Tây. Mặc dù Iran liên tục tuyên bố chương trình của họ phục vụ mục đích hòa bình, nhưng mức độ làm giàu uranium ngày càng cao khiến cộng đồng quốc tế lo ngại về khả năng Iran tiến gần hơn tới năng lực sản xuất vũ khí hạt nhân.
Với tình hình hiện tại, một vòng đàm phán nữa có thể sẽ bắt đầu… nhưng liệu có kết thúc trong tiếng gõ búa của thỏa thuận – hay tiếng sấm đe dọa của xung đột? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào việc liệu Washington và Tehran có thể rút ngắn khoảng cách về niềm tin và lợi ích – hay tiếp tục đẩy nhau về phía đối đầu.