Nhà Trắng ngày thứ Bảy đã lên tiếng khuyến nghị Iran nên chấp nhận đề xuất thỏa thuận hạt nhân do Mỹ đưa ra, sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) công bố báo cáo cho thấy Iran đang nhanh chóng tăng lượng uranium làm giàu gần mức vũ khí. Thư ký báo chí Nhà Trắng, bà Karoline Leavitt, nhấn mạnh Tổng thống Donald Trump đã khẳng định rõ ràng rằng Iran không bao giờ được phép sở hữu bom hạt nhân.
Đặc phái viên của Tổng thống Trump về Trung Đông, ông Steve Witkoff, đã gửi một đề xuất chi tiết và có thể chấp nhận được tới chính quyền Iran. Theo Nhà Trắng, việc đồng ý với đề xuất này là vì lợi ích tốt nhất của Tehran. Tuy nhiên, Nhà Trắng từ chối tiết lộ chi tiết nội dung đề xuất nhằm tôn trọng các cuộc đàm phán đang diễn ra.
Báo cáo của IAEA cho biết tính đến ngày 17 tháng 5 năm nay, kho uranium làm giàu lên tới 60% của Iran đã tăng lên khoảng 900,8 pound (gần 409 kg), tương đương mức tăng gần 50% so với con số 605,8 pound trong báo cáo hồi tháng Hai trước đó. Đây là mức độ làm giàu cao chưa từng có đối với một quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân và gây lo ngại nghiêm trọng trên toàn cầu. Chỉ cần khoảng 92 pound uranium ở nồng độ này, nếu tiếp tục được làm giàu lên đến 90%, là đủ để chế tạo bom nguyên tử.
Trong khi đó, phía Iran vẫn khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục đích hòa bình. Tuy nhiên, các cơ quan tình báo Mỹ lại cảnh báo rằng Tehran đang thực hiện những hoạt động nhằm chuẩn bị khả năng sản xuất thiết bị hạt nhân nếu muốn.
Phản ứng trước báo cáo trên, Bộ Ngoại giao cùng Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran đồng phát đi tuyên bố chung phản bác dữ liệu mà họ cho là dựa trên những nguồn thông tin không đáng tin cậy và mang tính thiên vị chính trị nhằm gây áp lực lên IAEA. Họ bày tỏ sự thất vọng sâu sắc về nội dung bản báo cáo cũng như cách thức chuẩn bị nó dưới sức ép chính trị từ bên ngoài.
Trước đó vài ngày, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cũng bày tỏ sự hoài nghi về khả năng đạt được thỏa thuận trong thời gian ngắn hạn qua mạng xã hội X (trước đây là Twitter). Ông nhấn mạnh rằng Tehran chân thành mong muốn giải pháp ngoại giao đáp ứng lợi ích của tất cả các bên. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết phải bao gồm việc dỡ bỏ hoàn toàn mọi lệnh trừng phạt cũng như bảo đảm quyền làm giàu uranium hợp pháp của nước này.
Đáng chú ý hơn nữa là vào cuối tuần qua, Ngoại trưởng Oman Badr al-Busaidi đã trực tiếp trao bản đề xuất đầu tiên từ phía chính quyền Tổng thống Trump tại thủ đô Tehran. Nội dung đề xuất yêu cầu Iran ngừng hoàn toàn hoạt động làm giàu uranium và thành lập một liên minh khu vực gồm Saudi Arabia cùng các quốc gia Arab khác và Mỹ để phối hợp sản xuất điện hạt nhân hòa bình.
Trong khi đó, Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng phát đi tuyên bố hiếm hoi đánh giá cao mức độ nghiêm trọng trong bản báo cáo IAEA vừa công bố. Theo ông Netanyahu, đây là bằng chứng rõ ràng cho thấy dù đã nhiều lần cảnh báo, Iran vẫn kiên quyết theo đuổi chương trình vũ khí nguyên tử trái phép dưới danh nghĩa dân sự. Điều này khiến cộng đồng quốc tế phải hành động ngay lập tức để ngăn chặn nguy cơ an ninh khu vực và thế giới bị ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng.
Tổng thể tình hình hiện nay phản ánh căng thẳng leo thang giữa yêu cầu kiểm soát chương trình hạt nhân đầy tranh cãi của Tehran với những nỗ lực ngoại giao do Mỹ dẫn đầu. Những nỗ lực này đang nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình lâu dài thông qua thương lượng đa phương có sự tham gia giám sát sát sao từ cộng đồng quốc tế.