Siarhei Tsikhanouski, nhà hoạt động đối lập Belarus từng bị giam giữ hơn năm năm vì lý do chính trị, vừa được trả tự do và ngay lập tức kêu gọi cộng đồng quốc tế can thiệp để giải phóng những người còn đang bị giam giữ. Trong một đoạn video phát tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ở Geneva ngày 26/6/2025, Tsikhanouski đã chia sẻ những trải nghiệm đau đớn trong tù với cảnh tra tấn, biệt giam và điều kiện sống khắc nghiệt đến mức ông không được cung cấp bút để viết hay nhận bất kỳ thư từ nào trong nhiều năm. Ông tố cáo rằng các nhà tù Belarus không phải là nơi thực thi pháp luật mà là nơi tra tấn và hủy diệt con người, thậm chí có người đã chết trong tù[1].
Tsiakhanouski nhấn mạnh sự đóng góp quan trọng của cộng đồng quốc tế đặc biệt là chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc bảo đảm tự do cho ông cùng 13 tù nhân chính trị khác thông qua các cuộc đàm phán ngoại giao giữa Đại sứ đặc mệnh Hoa Kỳ về Ukraine và Nga Keith Kellogg với Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko. Ông khẳng định nếu không có sự đoàn kết quốc tế và nỗ lực của phía Mỹ thì bản thân ông khó có thể sống sót ra khỏi nhà tù[1][5].
Phát biểu trước khi đoạn video của Tsikhanouski được trình chiếu tại Liên Hiệp Quốc, báo cáo viên đặc biệt về tình hình nhân quyền tại Belarus Nils Muižnieks cảnh báo rằng kể từ đầu năm 2025 tình hình nhân quyền ở nước này tiếp tục xấu đi nghiêm trọng. Ông chỉ trích việc chính quyền Belarus lạm dụng các đạo luật gây tranh cãi như cấm xúc phạm tổng thống hoặc quan chức công chúng để đàn áp giới đối lập gồm các chính khách, nhà hoạt động nhân quyền, nhà báo độc lập cũng như luật sư[1]. Muižnieks đánh giá lời kêu gọi của Tsikhanouski mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc sau nhiều năm chịu đựng ngược đãi.
Sau khi được thả tự do vào ngày 21/6/2025, Siarhei Tsikhanouski đã đoàn tụ với vợ là bà Sviatlana Tsikhanouskaya – lãnh đạo phe đối lập lưu vong được một số quốc gia công nhận là tổng thống hợp pháp – cùng các con tại Lithuania. Bà Sviatlana bày tỏ niềm vui mừng khôn xiết trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter) nhưng cũng nhấn mạnh vẫn còn tới hơn 1.150 tù nhân chính trị khác cần phải được trả tự do hoàn toàn[1][4]. Bà cảm ơn Tổng thống Donald Trump cùng Bộ Ngoại giao Mỹ vì những nỗ lực giúp chồng mình thoát khỏi cảnh ngục tối.
Giám đốc điều hành tổ chức UN Watch Hillel Neuer cũng lên tiếng ca ngợi lòng dũng cảm của Tsikhanouski khi dám thách thức chế độ Lukashenko dù phải chịu mức giá rất cao về thể xác lẫn tinh thần suốt hơn năm năm trời bị giam giữ và tra tấn. Neuer cho rằng “tiếng nói vừa vang lên tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc thay mặt hàng triệu người dân Belarus đang đấu tranh cho tự do và nhân quyền trên đất nước họ”[1].
Ngày 26/6 cũng trùng với Ngày Quốc tế hỗ trợ nạn nhân tra tấn; bà Sviatlana đăng tải hình ảnh thể hiện hậu quả nghiêm trọng mà chồng bà phải chịu sau thời gian dài cô đơn trong lao tù khắc nghiệt nhằm đánh dấu sự kiện này. Theo NPR đưa tin, Siarhei mất tới hơn 41% cân nặng cơ thể khi vào khoảng thời điểm bắt đầu bị giam giữ so với lúc mới ra khỏi trại giam.
Tổng hợp lại cho thấy vụ việc giải thoát Siarhei Tsikhanouski không chỉ mang tính cá nhân mà còn phản ánh sức ép ngoại giao lớn từ cộng đồng thế giới nhằm cải thiện tình trạng vi phạm nhân quyền kéo dài ở Belarus dưới chế độ Lukashenko vốn nổi tiếng hà khắc và đàn áp mọi tiếng nói phản biện nội bộ[2][3][5]. Cuộc đấu tranh giành lại công lý vẫn tiếp tục khi hàng nghìn người yêu nước khác vẫn đang bị bỏ lại phía sau song lời kêu gọi chung “cho tất cả đều trở về nhà” vẫn vang vọng đầy hy vọng từ thủ đô Geneva đến Vilnius – nơi gia đình họ đoàn tụ an toàn hôm nay.[4]