Cuộc chiến kinh tế không khoan nhượng của 2 cường quốc Mỹ – Trung đã khiến cục diện thế giới phải xoay chuyển theo. Sẽ là bước chuyển mình hay bước thụt lùi cho các quốc gia đang phát triển.
Trong bối cảnh trật tự toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ bởi cuộc cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã có bài phát biểu đáng chú ý tại Diễn đàn “Tương lai châu Á 2025” diễn ra ngày 30/5 tại Tokyo. Những chia sẻ của ông không chỉ phản ánh khó khăn riêng của Campuchia, mà còn là hình ảnh thu nhỏ của thế lưỡng nan mà nhiều quốc gia đang phát triển tại châu Á đang phải đối mặt.
Trước sự hiện diện của các lãnh đạo chính trị và giới doanh nghiệp khu vực, ông Hun Manet đã kêu gọi cộng đồng công nghiệp Campuchia cần “hiệu chỉnh lại mô hình phát triển” nhằm thích ứng với tình hình địa chính trị mới. Lý do là vì Campuchia hiện đang trở thành mục tiêu của các biện pháp thuế quan khắt khe từ phía Mỹ – đặc biệt dưới chính quyền Tổng thống Donald Trump, người đã tuyên bố áp mức thuế “tương hỗ” lên tới 49% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Campuchia.
Đây là mức thuế cao nhất mà Mỹ áp dụng với bất kỳ quốc gia Đông Nam Á nào tính đến thời điểm hiện tại. Chính quyền Mỹ viện dẫn lý do rằng nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đang sử dụng Campuchia như một điểm trung chuyển để né tránh thuế quan – nhất là trong các lĩnh vực dệt may và điện tử – khiến Washington phải có biện pháp cứng rắn. Mặc dù việc triển khai các mức thuế mới đang tạm thời hoãn lại để chờ đàm phán, nhưng thông điệp chính trị từ Tòa Bạch Ốc đã gây chấn động không nhỏ đến giới công thương Campuchia. “Những quốc gia thiếu sức mạnh đàm phán đang phải chịu thiệt thòi nhiều nhất”, ông Hun Manet thẳng thắn thừa nhận. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng trong bối cảnh khủng hoảng luôn tồn tại cơ hội. Thủ tướng kêu gọi các doanh nghiệp trong nước tăng cường nội địa hóa sản xuất, giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu, và đầu tư nhiều hơn vào công nghệ, sáng tạo, nhằm nâng cao khả năng tự chủ kinh tế.
Tuyên bố này được đưa ra trong một hoàn cảnh đầy nhạy cảm với Campuchia. Trung Quốc vẫn là nhà đầu tư và đối tác thương mại hàng đầu, trong khi Mỹ là thị trường xuất khẩu quan trọng và giữ vai trò chi phối các định chế tài chính quốc tế như IMF và Ngân hàng Thế giới. Điều này đẩy Campuchia – và nhiều quốc gia đang phát triển khác – vào thế khó xử trong việc xác định hướng đi, khi buộc phải cân bằng quan hệ giữa hai siêu cường.
Không chỉ dừng lại ở khía cạnh kinh tế, ông Hun Manet còn cảnh báo về các rủi ro an ninh khu vực. Trong bài phát biểu, ông đề cập đến vụ đụng độ ngắn giữa binh lính Campuchia và Thái Lan tại khu vực biên giới đang tranh chấp. Dù căng thẳng được kiểm soát kịp thời sau lệnh ngừng bắn tại chỗ, nhưng theo ông, đây là lời nhắc nhở rằng châu Á – dù đang phát triển nhanh – vẫn tồn tại những điểm nóng tiềm ẩn có thể bùng phát bất cứ lúc nào.
Thủ tướng Campuchia kết thúc bài phát biểu bằng lời kêu gọi các quốc gia trong khu vực hãy “trân trọng những người gìn giữ hòa bình” và tăng cường hợp tác để bảo vệ sự ổn định khu vực. Ông cảnh báo rằng nếu để những thế lực cực đoan can thiệp, thì sự thịnh vượng mà châu Á đang xây dựng có thể nhanh chóng bị phá vỡ.
Trong cuộc chơi quyền lực toàn cầu hiện nay, những quốc gia như Campuchia đang bị cuốn vào vòng xoáy của các quyết sách mang tính cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Để tồn tại và phát triển, lựa chọn khôn ngoan và khả năng tự cường sẽ là yếu tố then chốt quyết định vận mệnh của họ trong những năm tới.